Taxta mebellər evimizin estetik görünüşünə zəriflik və təbiilik qatan əvəzolunmaz əşyalardandır. Onlar yalnız funksional deyil, həm də interyerin əsas dekor elementləri kimi xüsusi yer tutur. Lakin taxta mebellərin gözəlliyini və keyfiyyətini uzun müddət qorumaq üçün düzgün qulluq və təmizlik üsullarını bilmək vacibdir. Düzgün təmizlənməyən taxta mebel zamanla parlaqlığını itirə, səthində ləkələr və cızıqlar əmələ gələ bilər. Buna görə də, taxta mebellərin təmizlənməsi, saxlanması və qorunması üçün spesifik qaydalara əməl olunmalıdır. Bu bloqda müxtəlif növ taxta mebellər üçün uyğun təmizlik metodları, istifadə edilə biləcək və edilməməli olan vasitələr, təbii üsullar və tez-tez edilən səhvlər ətraflı izah olunacaq. Eyni zamanda, mebellərin ömrünü uzatmaq üçün nə kimi tədbirlər görmək lazım olduğu da izah ediləcək. İndi isə başlayaq!
Taxta mebellərin növləri
Taxta mebellərin təmizlənməsi və onlara qulluq üsulları onların hazırlanma materialına görə dəyişə bilər. Bu səbəbdən öncə taxta mebelin hansı növdən olduğunu müəyyənləşdirmək vacibdir.
Təbii taxtadan hazırlanmış mebellər
Təbii taxta mebellər yüksək keyfiyyətli və davamlı məhsullardır. Onlar əsasən palıd, fıstıq, qoz, şam kimi ağac növlərindən hazırlanır. Bu tip mebellər çox zaman unikal naxışlara və fərqli teksturalara malik olur. Təbii taxta səthlər nəfəs alma qabiliyyətinə malikdir, yəni hava ilə qarşılıqlı təsirdə olur. Buna görə də onları nəmli şəraitdə saxlamamaq və qurutmamaq önəmlidir. Təmizləmə zamanı sərt kimyəvi maddələrdən uzaq durmaq lazımdır, çünki bu taxtanın qoruyucu qatına zərər verə bilər. Təbii taxta mebellərin təmizliyində yumşaq, mikrofiber parçadan istifadə tövsiyə olunur. Taxta mebellərə qulluq zamanı tez-tez cilalamaq onların parlaqlığını və keyfiyyətini qorumağa kömək edir. Əlavə olaraq, bu tip mebellərin səthində meydana çıxan ləkələr dərhal silinməlidir ki, səthə hopmasın. Təbii taxtadan hazırlanmış mebellər evə təbii və isti bir görünüş qazandırır. Amma bu gözəlliyi qorumaq üçün düzgün baxım şərtdir.
Laminat və MDF mebellər
Laminat və MDF mebellər daha çox müasir interyerlərdə istifadə olunan, münasib qiymətə təqdim edilən mebel növləridir. Bu mebellər taxta tozunun və qatqıların sıxılması ilə hazırlanır və üzəri laminat materialla örtülür. Bu səbəbdən onların səthləri nisbətən daha həssasdır. Laminat səthlər suya qarşı dayanıqlı görünə bilər, lakin həddindən artıq nəmlik onların şişməsinə və deformasiyasına səbəb ola bilər. Təmizləmə zamanı çox nəm parça və ya suyun birbaşa tətbiqi tövsiyə olunmur. Ən uyğun üsul yumşaq, az nəmli parça ilə silməkdir. Kimyəvi vasitələr seçilərkən alkoqollu və asidli məhlullardan uzaq durmaq lazımdır. Laminat mebellərdə cızıq və zədə riski yüksək olduğundan, sərt süngərlərlə təmizləmə olmaz. Təmizlik üçün xüsusi laminat mebel spreyləri istifadə edilə bilər. Eyni zamanda, laminat səthlərin uzunömürlü qalması üçün günəş işığından uzaq yerlərdə yerləşdirilməsi məqsədəuyğundur. Laminat və MDF mebellər düzgün qulluq edildikdə illərlə öz görkəmini saxlaya bilər.
Laklı və ya cilalı səthlər
Lak və cilalı mebellər daha çox parlaq və estetik görünüşə sahib olur. Bu növ səthlər xüsusi örtüklə qorunaraq daha dekorativ hala gətirilir. Laklı mebellərin təmizliyi zamanı onların səthini cızmadan silmək əsas şərtdir. Parlaq səthlər barmaq izi və tozları tez tutduğu üçün gündəlik baxım vacibdir. Laklı mebelləri təmizləyərkən spirtli məhlullardan istifadə olunmamalıdır. Əks halda, səthdə matlaşma və ləkələnmə baş verə bilər. Cilalı mebellərin təmizliyi üçün ən yaxşı üsul yumşaq, tük buraxmayan parça ilə dairəvi hərəkətlərlə silməkdir. Cilalı səthlər zamanla parlaqlığını itirə bilər, bu halda xüsusi mebel cilaları istifadə olunmalıdır. Hər zaman sınaq üçün təmizləyicini əvvəlcə görünməyən bir hissədə yoxlamaq məsləhətdir. Cilalı mebellərin səthində isti əşyalar saxlamaqdan çəkinmək lazımdır. Belə mebellər həm klassik, həm də modern interyerdə özünə yer tapa bilir.
Təmizləmə üçün vacib olan hazırlıq
Taxta mebelləri təmizləməzdən əvvəl müəyyən hazırlıq mərhələlərini keçmək vacibdir. Bu mərhələlər həm təmizləmənin keyfiyyətini artırır, həm də mebelə zərər vermənin qarşısını alır.
Tozun təmizlənməsi
Toz təmizliyi mebelin ümumi görünüşünü qorumaqla yanaşı, səthində ləkələrin və cızıqların qarşısını almağa da kömək edir. Tozlu səthləri nəm parça ilə silmək tozun səthə hopmasına səbəb ola bilər. Ona görə də ilk mərhələdə quru, yumşaq və mikrofiber parçadan istifadə edilməlidir. Tozları təmizləmək üçün xüsusi antistatik toz alma bezlərindən də istifadə edilə bilər. Toz təmizliyi həftədə ən azı bir dəfə edilməlidir. Əgər mebelin üzərində oymalar və ya çətin çıxışlı hissələr varsa, bu zaman fırçadan və ya elektrikli toz soran başlıqlardan istifadə etmək faydalıdır. Tozlu mühit mebelin səthini vaxtından əvvəl korlaya bilər. Xüsusilə, açıq rəngli taxta mebellərdə toz daha çox nəzərə çarpır. Bu səbəbdən müntəzəm təmizlik vacibdir. Təmizləmə zamanı tozun ətrafa yayılmaması üçün yumşaq hərəkətlərlə silmək tövsiyə olunur.
Yumşaq parça və uyğun vasitələrin seçimi
Taxta mebelin səthinə zərər verməmək üçün istifadə olunan təmizlik vasitələri xüsusi diqqətlə seçilməlidir. Ən yaxşı seçim mikrofiber və ya pambıq parçalardır. Sərt, kobud və ya süngər tipli materiallar səthi cıza bilər. Təmizləyici maddələr seçilərkən tərkibində alkoqol, ammonyak və turşu olmayan məhsullara üstünlük verilməlidir. Təbii tərkibli və ya taxta mebel üçün xüsusi istehsal olunan məhlullar ən ideal seçimdir. Həmçinin, ev şəraitində sirkə və su qarışığından istifadə etmək mümkündür, amma nisbətlər düzgün olmalıdır. Yumşaq parça istifadə edərkən çox nəm olmamasına diqqət yetirilməlidir. Əgər parça çox yaşdırsa, bu zaman taxta səth suyu sovura bilər və bu şişmə və deformasiya ilə nəticələnə bilər. Ən yaxşı nəticə üçün parça yalnız bir az nəmləndirilib istifadə olunmalıdır. Təmizlik zamanı dairəvi hərəkətlərlə silmək səthin cızılmasının qarşısını alır.
Mebel üçün təhlükəli təmizləyicilərdən uzaq durmaq
Taxta mebel üçün bəzi məişət təmizləyiciləri çox təhlükəlidir. Tərkibində spirt, xlor, ammonyak və asidik maddələr olan məhsullar mebelin səthini zədələyə və qoruyucu qatını aradan qaldıra bilər. Bu cür maddələr səthdə ləkə, solma və çatlamalara səbəb ola bilər. Xüsusilə, parlaq laklı səthlər bu maddələrə qarşı çox həssasdır. Həmçinin, antibakterial salfetlər də içindəki kimyəvi maddələr səbəbilə taxta səthə zərər verə bilər. Əgər təmizləyici vasitənin taxta mebel üçün uyğunluğu dəqiq bilinmirsə, onu istifadə etməzdən əvvəl kiçik, görünməyən hissədə yoxlamaq vacibdir. Evdə hazırlanmış təmizləyici qarışıqlarda da ölçülərə diqqət edilməlidir. Məsələn, çox sirkəli məhlul da səthi matlaşdırmağa səbəb ola bilər. Təmizlik zamanı mümkün qədər təbii və yumşaq tərkibli vasitələrə üstünlük vermək məsləhətdir. Məhsul etiketlərində "taxta mebel üçün uyğundur" qeydi olanları seçmək daha doğrudur. Yanlış seçilmiş vasitələr mebelin ömrünü azalda bilər.
Taxta mebellərin gündəlik təmizliyi
Taxta mebellərin uzunömürlü və sağlam qalması üçün gündəlik təmizlik çox önəmlidir. Gündəlik baxım həm tozun qarşısını alır, həm də mebelin səthini təmiz və parlaq saxlayır. Bu mərhələdə istifadə olunan vasitələrin sadə, lakin effektiv olması vacibdir.
Quru və ya nəm parça ilə silmək
Gündəlik təmizlik üçün ən sadə və effektiv üsullardan biri yumşaq parça ilə mebel səthini silməkdir. Əgər mebel çox tozludursa, ilk öncə quru parça ilə tozu almaq lazımdır. Daha sonra isə azca nəmləndirilmiş parça ilə səth dairəvi hərəkətlərlə silinə bilər. Nəm parça çox yaş olmamalıdır, çünki artıq su taxta səthə zərər verə bilər. Xüsusilə, laminat və MDF mebellərdə bu cür nəmlik deformasiya yarada bilər. Təbii taxta mebellərdə də su izləri və ləkələrin yaranma riski var. Bu səbəbdən, təmizlikdən sonra səth mütləq quru parça ilə silinməlidir. Eyni zamanda, gündəlik silmə mebelin parlaqlığını qorumağa kömək edir. Mikrofiber parça bu baxımdan ən ideal seçim sayılır. Onun səthi zərif olduğu üçün cızıq yaratmadan effektiv təmizlik təmin edir. Bu sadə addım mebelin uzunömürlü qalmasına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir.
Antistatik vasitələrin istifadəsi
Antistatik vasitələr mebel səthində tozun yığılmasının qarşısını almaqda çox təsirlidir. Bu məhsullar səthdə qoruyucu bir təbəqə yaradır və elektrikləşmənin qarşısını alır. Beləliklə, toz hissəcikləri səthə yapışmaqda çətinlik çəkir. Xüsusilə, quru iqlim şəraitində yaşayan insanlar üçün antistatik spreylər əla seçimdir. Bu vasitələri gündəlik təmizlikdən sonra tətbiq etmək daha yaxşı nəticə verir. Antistatik vasitələr təmizliyi daha uzun müddət qoruyur və təmizlik intervallarını azaldır. Bazarda taxta mebel üçün uyğun olan, tərkibində zərərli kimyəvi maddələr olmayan antistatik məhsullar mövcuddur. İstifadə zamanı məhsulu səthə sıxıb yumşaq parça ilə yaymaq kifayətdir. Quru bezlə son silinmə isə mebeli parıldadır. Belə vasitələr həm estetik görüntünü qoruyur, həm də səthə zərər vermədən qoruyucu funksiyanı yerinə yetirir.
Dərin təmizlik və ləkələrin aradan qaldırılması
Zamanla taxta mebellərin üzərində müxtəlif ləkələr, barmaq izləri və yağ izləri yarana bilər. Bu hallarda daha təsirli, lakin səthə zərər verməyən təmizlik metodları tətbiq edilməlidir.
Su və sabun məhlulu ilə təmizlik
Sadə su və yumşaq sabun qarışığı mebel üçün zərərsiz və təsirli bir təmizlik vasitəsidir. Bir stəkan isti suya bir neçə damcı maye sabun əlavə etməklə hazırlanan bu qarışıq, səthdəki yağlı və çirkli ləkələrin çıxarılmasında effektivdir. Sabunlu məhlula batırılmış yumşaq parça sıxıldıqdan sonra mebelin səthi diqqətlə silinməlidir. Daha sonra təmiz su ilə isladılmış başqa bir parça ilə sabun qalıqları silinməlidir. Nəhayət, səth quru və təmiz parça ilə qurulanmalıdır. Bu üsul taxta mebellərin dərin təmizliyində ideal sayılır. Sabun tərkibli vasitə taxtaya yumşaq təsir etdiyi üçün onun qoruyucu lak qatını zədələmir. Bu metodla ayda 1-2 dəfə dərin təmizlik aparmaq mümkündür. Ancaq unutmaq olmaz ki, su və sabun qarışığı yalnız nəm parça şəklində istifadə olunmalıdır – heç bir halda səthə birbaşa tökülməməlidir.
Təbii üsullarla (sirkə, zeytun yağı) təmizlik
Təbii üsullar arasında ən çox istifadə edilənlərdən biri sirkə və zeytun yağı qarışığıdır. Bu qarışım həm təmizləyici, həm də qoruyucu təsirə malikdir. 1:1 nisbətində ağ sirkə və zeytun yağı qarışdırılaraq şüşə qaba tökülür. Yumşaq parça bu məhlula batırılır və mebelin səthi dairəvi hərəkətlərlə silinir. Sirkə səthi dezinfeksiya edir və ləkələri təmizləyir, zeytun yağı isə mebeli cilalayır və parlaqlığını bərpa edir. Bu üsul həm ucuz, həm də kimyəvi vasitələrə nisbətən daha təhlükəsizdir. Eyni zamanda, təbii tərkibli olması səbəbilə uşaqlı ailələr və allergiyası olanlar üçün də uyğundur. Bu qarışımı istifadə etdikdən sonra səthi quru parça ilə silmək vacibdir. Bu üsul ilə həftədə bir dəfə qulluq mebeli tərtəmiz və parlaq saxlayır.
Çətin ləkələr üçün nə etməli?
Çay, qəhvə, yağ və digər davamlı ləkələr taxta mebellər üzərində bəzən inadkar ola bilər. Belə hallarda əvvəlcə təbii üsullarla – sirkə və karbonat qarışığından istifadə edilə bilər. Qatı pasta şəklində hazırlanan bu qarışıq ləkənin üzərinə çəkilir və 10-15 dəqiqə saxlanılır. Daha sonra yumşaq parça ilə silinərək təmizlənir. Əgər ləkə hələ də çıxmayıbsa, mebel üçün xüsusi ləkə çıxarıcı məhsullardan istifadə edilə bilər. Ancaq bu məhsulları istifadə etməzdən əvvəl mütləq sınaqdan keçirmək lazımdır. Əgər səthdə rəng solması və ya cızıqlar varsa, həmin hissəni yüngülcə cilalayıcı ilə təmizləyib, üzərinə uyğun mebel yağı tətbiq etmək olar. Dərin və qalıcı ləkələr üçün peşəkar mebel təmizləmə xidməti də seçim ola bilər. Ləkələrin tez silinməsi vacibdir, çünki ləkə taxtanın içinə hoparsa, çıxarılması daha çətin olacaq. Mümkün qədər səthi daim quru və təmiz saxlamaq ləkə riskini azaldır.
Taxta mebellərin cilalanması və qorunması
Taxta mebellərin parlaqlığını və möhkəmliyini uzun müddət saxlamaq üçün cilalama və qoruma tədbirləri çox önəmlidir. Bu mərhələlər mebelin xarici təsirlərə qarşı dayanıqlığını artırır.
Təbii yağlarla qulluq
Təbii yağlar – məsələn, kətan yağı, zeytun yağı və ya badam yağı – taxta səth üçün həm nəm saxlayıcı, həm də qoruyucu funksiyanı yerinə yetirir. Yağ tətbiqi zamanı əvvəlcə səth tozdan və kirdən tam təmizlənməlidir. Daha sonra yumşaq bir parça yağa batırılır və səthə dairəvi hərəkətlərlə çəkilir. Yağ taxta məsamələrinə nüfuz edir və onu qidalandırır. Bu səthin çatlamasının və qurumasının qarşısını alır. Təbii yağlar mebelin rəngini canlandırır və parlaq görünüş verir. Ən yaxşı nəticə üçün yağ tətbiqindən sonra səth 1-2 saat qurudulmalı və artıq yağlar silinməlidir. Bu qulluq ayda bir dəfə təkrarlana bilər. Təbii yağlar, həm də mebeli su və ləkələrə qarşı daha davamlı edir.
Mebel cilalarının düzgün istifadəsi
Mebel cilaları taxta səthin qorunmasını və parlaqlığını təmin edir. Laklı və ya cilalı səthlər üçün uyğun olan cilalar diqqətlə seçilməlidir. Sprey və ya krem formasında təqdim edilən məhsullar mövcuddur. Cilalama zamanı məhsul birbaşa səthə yox, parça üzərinə sıxılaraq tətbiq olunmalıdır. Cilalama prosesi yumşaq, təmiz parça ilə dairəvi hərəkətlərlə aparılır. Bu həm səthi qoruyur, həm də parıltı verir. Cilalama zamanı diqqət edilməli əsas məsələ məhsulun az miqdarda və bərabər şəkildə yayılmasıdır. Artıq cila səthdə yapışqan və bulanıq təbəqə yarada bilər. Ayda 1 dəfə cilalama mebelin görünüşünü yeniləyir. Həmçinin, cila mebeli UV şüalarından və ətraf mühit təsirlərindən qoruyur.
Gələcəkdə ləkə və zədələrin qarşısını alma yolları
Taxta mebelləri qorumağın əsas yollarından biri onların düzgün istifadə olunmasıdır. Mebel üzərinə isti qablar, su dolu stəkanlar və ya iti əşyalar qoymaq olmaz. Bunlar səthdə yanıq izləri, su dairələri və cızıqlar yarada bilər. Mebelin yerləşdiyi məkan da çox vacibdir – günəş şüaları birbaşa düşən yerlərdə taxta rəngini itirə və çatlaya bilər. Ona görə də mebelləri pərdələr arxasında və ya kölgəli yerlərdə saxlamaq məsləhətdir. Əlavə olaraq, mebelin altına kiçik plastik və ya parça örtüklər qoymaq onun alt səthini qorumağa kömək edir. Dəzgah üstü örtüklər və süfrələr istifadə edərək səthin birbaşa zədələnməsinin qarşısını almaq olar. Ev heyvanları olan evlərdə isə mebellərin cızılmaması üçün qoruyucu örtüklərdən istifadə etmək faydalıdır. Bu kimi sadə tədbirlər mebelin uzunömürlü olmasına böyük təsir edir.
Çox rast gəlinən səhvlər və onlardan qaçınma yolları
Taxta mebellərə qulluq zamanı edilən bəzi səhvlər onların erkən köhnəlməsinə, səthinin zədələnməsinə və estetik görünüşünün itirilməsinə səbəb ola bilər. Bu səhvlərin qarşısını almaq üçün nələrə diqqət etmək lazım olduğunu bilmək çox önəmlidir. Aşağıda ən çox rast gəlinən səhvləri və onlardan necə qaçmaq lazım olduğunu izah edirik.
Həddindən artıq su istifadəsi
Taxta mebellərin təmizlənməsi zamanı ən ciddi və geniş yayılmış səhvlərdən biri suyun həddindən artıq istifadə edilməsidir. Su taxtaya hoparaq onun şişməsinə, deformasiyasına və zamanla çürüməsinə səbəb ola bilər. Xüsusilə, MDF və laminat səthlər suya qarşı çox həssasdır. Təmizlik zamanı yaş parça deyil, sadəcə azca nəmləndirilmiş yumşaq bez istifadə olunmalıdır. Əgər təsadüfən mebelin üzərinə su tökülərsə, bu hissə dərhal qurulanmalı və quru saxlanmalıdır. Su ləkələri çox zaman səthin rəngini dəyişə və lak qatını zədələyə bilər. Bəzi insanlar daha yaxşı təmizlik üçün səthə su və sabun tökürlər, lakin bu üsul əksinə zərər verir. Təmizləmə zamanı suyu birbaşa səthə tökmək əvəzinə parçaya sıxmaq daha təhlükəsizdir. Hətta təmizləmə suyunun temperaturu da nəzərə alınmalıdır. Çox isti su taxtanın örtüyünü yumşalda bilər. Qısacası, taxta mebellə su arasında məsafə saxlamaq onların uzunömürlülüyü üçün vacibdir.
Kimyəvi vasitələrin səhv seçimi
Digər geniş yayılmış səhv kimyəvi təmizləyici vasitələrin yanlış seçilməsidir. Bir çox insanlar ümumi məişət təmizləyicilərini taxta mebellərə də tətbiq edir, halbuki bu çox təhlükəli nəticələrə yol aça bilər. Tərkibində ammonyak, alkoqol, xlor və ya turşular olan vasitələr taxta səthlər üçün zərərlidir. Bu maddələr səthdəki qoruyucu qatları əridə və matlaşdıraraq cızıq və ləkələrin yaranmasına səbəb ola bilər. Həmçinin, bu kimyəvi maddələr mebelin rəngində dəyişikliklər və solmalar yarada bilər. Təmizləyici vasitə alınarkən mütləq onun etiketində “taxta mebel üçün uyğundur” yazısına diqqət edilməlidir. Əgər ev şəraitində hazırlanmış qarışıq istifadə ediləcəksə, onun miqdarı və tərkibi düzgün olmalıdır. Məsələn, çox sirkəli məhlullar da taxtanı turşulaşdıra və qoruyucu qatını zəiflədə bilər. Kimyəvi təmizləyicini birbaşa səthə yox, parçaya vurmaq daha doğrudur. Bu kimi sadə tədbirlər mebelin təbii görünüşünü qorumağa kömək edir.
Sərt süngərlər və kobud silinmə
Taxta mebelin təmizlənməsi zamanı istifadə edilən alətlər də çox vacib rol oynayır. Sərt süngərlər, çəlik lifli fırçalar və kobud parça parçaları mebelin səthini cıza və qoruyucu təbəqəni zədələyə bilər. Xüsusilə, laklı və cilalı səthlər bu cür fiziki zərbələrə qarşı daha həssasdır. Kobud təmizləmə üsulu mebelin parıltısını azaldır və səthin mat görünməsinə səbəb olur. Təzyiqlə silmək yerinə yumşaq, yüngül hərəkətlərlə silmək daha uyğundur. Mikrofiber və pambıq əsasında hazırlanmış parça bu baxımdan ən uyğun vasitədir. Təmizlik zamanı səthin cızılması, gələcəkdə daha dərin problemlərə – çatlamalara və su sızmasına – yol aça bilər. Həmçinin, kobud silinmə mebelin üzərində ləkələrin daha da yayılmasına səbəb ola bilər. Buna görə təmizləmə zamanı səbirli və diqqətli olmaq lazımdır. Zərif davranış həm səthi qoruyur, həm də təmizliyin daha keyfiyyətli olmasını təmin edir.